พระนางพญา

พระเครื่องสกุลลำพูน เป็นที่รู้จักกันดีในวงการพระเครื่องไทยว่ามีอายุเก่าแก่ที่สุดและพุทธศิลป์งดงามเป็นเอกลักษณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง "พระนางพญา" ซึ่งเป็นหนึ่งใน "เบญจภาคี" หรือสุดยอดพระเครื่อง 5 องค์ของไทย ที่ได้รับการยกย่องสูงสุด ทั้งในด้านพุทธศิลปะและพุทธคุณอันเลิศล้ำ พระนางพญาไม่เพียงเป็นที่นิยมในหมู่นักสะสม แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความเมตตามหานิยมและแคล้วคลาดปลอดภัย

กำเนิดพระนางพญา: พุทธศิลป์แห่งกรุงสุโขทัยตอนปลายถึงอยุธยาตอนต้น
พระนางพญาเป็นพระเครื่องเนื้อดินเผา สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น ประมาณพุทธศตวรรษที่ 21-22 ซึ่งเป็นยุคที่อิทธิพลของศิลปะสุโขทัยตอนปลายผสมผสานกับศิลปะอยุธยาตอนต้นได้อย่างลงตัว เชื่อกันว่าผู้สร้างคือ สมเด็จพระมหาธรรมราชาลิไท (พระศรีธรรมไตรปิฎก) หรือ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ กษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัยและอยุธยา ตามลำดับ หรือบางตำนานก็กล่าวว่าสร้างโดยพระมเหสีของพระมหาธรรมราชา คือ พระวิสุทธิกษัตรีย์ พระมารดาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและสมเด็จพระเอกาทศรถ เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนาและเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจแก่พสกนิกร

สถานที่พบพระนางพญาที่สำคัญที่สุดคือ วัดนางพญา (ปัจจุบันคือวัดนางพญาหรือวัดราชบุรณะ) ในจังหวัดพิษณุโลก โดยถูกค้นพบครั้งแรกในราวปี พ.ศ. 2444 ในสมัยรัชกาลที่ 5 ระหว่างการบูรณปฏิสังขรณ์วัด

พุทธลักษณะที่โดดเด่น
พระนางพญามีพุทธลักษณะที่อ่อนช้อยงดงาม เป็นเอกลักษณ์ที่สามารถจดจำได้ง่าย:

องค์พระ: เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย (นั่งขัดสมาธิเพชร มือขวาคว่ำลงที่เข่า) ประทับนั่งอยู่บนฐานบัว
ซุ้มเรือนแก้ว: ด้านหลังองค์พระมีซุ้มเรือนแก้วลักษณะโค้งมนที่โอบล้อมองค์พระไว้
พุทธศิลป์: มีความงดงามและอ่อนช้อยอย่างยิ่ง ใบหน้าจะอวบอิ่ม แสดงถึงความเมตตา ดวงตาปิดสนิทคล้ายกำลังหลับ หรือลืมตาเพียงเล็กน้อย บางท่านก็ตีความว่าเป็นพุทธลักษณะที่แสดงถึงการรวมพลังสมาธิ
เนื้อพระ: ส่วนใหญ่เป็นเนื้อดินผสมว่านและเกสรดอกไม้ เนื้อละเอียด มีความแกร่งและหนึกนุ่ม สีขององค์พระแตกต่างกันไปตามอุณหภูมิในการเผาและส่วนผสมในเนื้อพระ เช่น สีดำ สีเขียว สีอิฐ สีแดง และสีเหลือง
พิมพ์: พระนางพญามีหลายพิมพ์ย่อยที่ได้รับการยอมรับและเป็นที่รู้จักกันดี เช่น พิมพ์เข่าโค้ง, พิมพ์เข่าตรง, พิมพ์สังฆาฏิ, พิมพ์อกนูน และพิมพ์เทวดา ซึ่งแต่ละพิมพ์ก็มีความสวยงามและได้รับความนิยมแตกต่างกันไป
พุทธคุณอันเลิศล้ำ
พระนางพญาได้รับการกล่าวขานถึงพุทธคุณที่โดดเด่นและครอบคลุมหลายด้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง:

เมตตามหานิยม: ถือเป็นสุดยอดแห่งเมตตามหานิยม ผู้ที่บูชาเชื่อว่าจะได้รับความรัก ความเมตตาจากผู้คนรอบข้าง ส่งเสริมเรื่องการค้าขาย การติดต่อเจรจา และความสัมพันธ์ที่ดี
แคล้วคลาดปลอดภัย: คุ้มครองให้พ้นจากภยันตรายต่างๆ ทั้งจากศัตรู อุปสรรค และอุบัติเหตุ
คงกระพันชาตรี: ในอดีตเชื่อกันว่าช่วยให้คงกระพันต่อศาสตราวุธ
เสริมบารมีและอำนาจ: ผู้ที่บูชาจะเปี่ยมด้วยบารมีและมีผู้คนเกรงใจให้ความเคารพ
ด้วยพุทธคุณอันหลากหลายนี้เอง ทำให้พระนางพญาเป็นที่แสวงหาและหวงแหนอย่างยิ่งในหมู่นักสะสมและผู้ศรัทธา

ความสำคัญในปัจจุบัน
ปัจจุบัน พระนางพญายังคงเป็นหนึ่งในพระเครื่องที่ได้รับความนิยมสูงสุดและมีราคาสูงที่สุดในตลาดพระเครื่องไทย ด้วยจำนวนพระแท้ที่มีจำกัดและพุทธศิลป์อันเป็นเอกลักษณ์ ทำให้พระนางพญาเป็นมากกว่าเครื่องรางของขลัง แต่ยังเป็นมรดกทางพุทธศิลป์และประวัติศาสตร์อันล้ำค่าที่สะท้อนถึงศรัทธาและความรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในอดีตกาล

การศึกษาประวัติและพุทธลักษณะของพระนางพญาจึงไม่ใช่เพียงการเรียนรู้เรื่องพระเครื่อง แต่เป็นการทำความเข้าใจถึงศิลปะ วัฒนธรรม และศรัทธาของผู้คนในยุคสมัยโบราณ ที่ได้รังสรรค์พุทธศิลป์อันงดงามและเปี่ยมด้วยพุทธคุณให้คงอยู่สืบมาจนถึงปัจจุบัน