พระรอด

พระรอด หนึ่งใน "จักรพรรดิแห่งพระเครื่อง" ในชุดเบญจภาคี หรือที่ได้รับฉายาว่า "ยอดพระเล็ก" ด้วยขนาดที่กะทัดรัดแต่กลับแฝงไว้ซึ่งพุทธคุณอันยิ่งใหญ่และพุทธศิลป์ที่อ่อนช้อยงดงาม พระรอดไม่เพียงเป็นพระเครื่องที่เก่าแก่ที่สุดในบรรดาเบญจภาคี แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความรอดพ้นจากภยันตรายทั้งปวง สมดังชื่อ "พระรอด"


ประวัติการค้นพบและตำนาน
พระรอดเป็นพระเครื่องสกุลลำพูน ถูกค้นพบครั้งแรกเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2435 ในสมัย เจ้าหลวงเหมพินธุไพจิตร เจ้าผู้ครองนครลำพูน ในการรื้อถอนองค์เจดีย์เก่าที่ วัดมหาวันวรมหาวิหาร จังหวัดลำพูน การค้นพบในครั้งนั้นพบพระเครื่องเนื้อดินเผาจำนวนมากบรรจุอยู่ในกรุ พร้อมกับพระเครื่องอื่นๆ เช่น พระคง พระเปิม พระเลี่ยง และพระลือ ซึ่งล้วนเป็นพระเครื่องสกุลลำพูนที่มีชื่อเสียง

ตามตำนานและคัมภีร์ใบลานโบราณที่กล่าวถึงการสร้างพระเครื่องของอาณาจักรหริภุญชัย ระบุว่า พระนางจามเทวี ปฐมกษัตริย์แห่งนครหริภุญชัย ทรงมีพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนาอย่างแรงกล้า ทรงโปรดให้ พระฤาษีนารอด เป็นผู้สร้างพระพิมพ์ขึ้นเพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนาให้ครบ 5,000 ปี ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13-14 โดยมีพระฤาษีรูปอื่นๆ อาทิ พระฤาษีวาสุเทพ, พระฤาษีสุกทันต์, พระฤาษีหรีกังไส และพระฤาษีตาไฟ ร่วมพุทธาภิเษกด้วย

มวลสารที่ใช้ในการสร้างพระรอดนั้นเล่าขานกันว่าเป็นดินละเอียดบริสุทธิ์จากถ้ำศักดิ์สิทธิ์หลายแห่ง ผสมกับว่านยาและเกสรดอกไม้ศักดิ์สิทธิ์นานาชนิด ผ่านกรรมวิธีการกดพิมพ์และเผาด้วยความร้อนที่พอเหมาะ ทำให้พระรอดมีเนื้อหาที่ละเอียดแน่น และมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว


พุทธลักษณะและเนื้อหามวลสาร
พระรอดเป็นพระเนื้อดินเผาขนาดเล็กกะทัดรัด (ประมาณ 1.5 - 2.5 เซนติเมตร) มีพุทธศิลป์ที่งดงามอ่อนช้อย สะท้อนถึงศิลปะแบบหริภุญชัยบริสุทธิ์ หรือบางครั้งเรียกว่า ศิลปะแบบทวารวดีตอนปลาย ผสมผสานกับศิลปะพม่า (พุกาม) เล็กน้อย

พุทธลักษณะสำคัญ:

พิมพ์ทรง: พระรอดมีทั้งหมด 5 พิมพ์หลัก ที่ได้รับการยอมรับในวงการพระเครื่อง ได้แก่พิมพ์ใหญ่: มีขนาดใหญ่ที่สุดในบรรดาพิมพ์ทั้งหมด พุทธลักษณะสง่างาม พระพักตร์อิ่มเอิบ รายละเอียดชัดเจน
พิมพ์กลาง: ขนาดรองลงมา พุทธลักษณะคล้ายพิมพ์ใหญ่ แต่รายละเอียดบางจุดอาจแตกต่างกันเล็กน้อย
พิมพ์เล็ก: ขนาดกะทัดรัด พุทธลักษณะอ่อนช้อย มีสัดส่วนที่ลงตัว
พิมพ์ตื้น: พุทธลักษณะโดยรวมค่อนข้างตื้น ไม่ลึกคมชัดเท่าพิมพ์อื่น อาจเกิดจากแม่พิมพ์ที่สึกหรอ
พิมพ์ต้อ: มีลักษณะเตี้ยและอ้วนกว่าพิมพ์อื่น มักมีส่วนหัวที่โตกว่าปกติเล็กน้อย
ปาง: เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ประทับนั่งขัดสมาธิเพชร บนอาสนะฐานบัวเม็ด (บัวจุด) มีกนกข้างสองข้างเป็นรูปโพธิ์บัลลังก์อันอ่อนช้อย ด้านหลังเป็นหลังเรียบ หรือบางองค์อาจมีรอยลายมือหรือรอยนิ้วมือของผู้สร้างปรากฏอยู่
พระเกศ: มีลักษณะเป็นเส้นยาว ปลายแหลมจรดซุ้มเกศ
พระพักตร์: มีรูปไข่ อิ่มเอิบ เม็ดพระเนตรและพระนาสิกชัดเจน
พระกรรณ: ยาวจรดบ่า สังเกตเห็นเป็นเส้นขีด
เนื้อหามวลสาร: เป็นพระเนื้อดินละเอียด มีความแกร่ง ผ่านการเผาที่อุณหภูมิพอเหมาะ เนื้อหาของพระรอดนั้นมีความหลากหลายของสี อันเนื่องมาจากส่วนผสมของมวลสารและอุณหภูมิในการเผา โดยหลักๆ แบ่งออกเป็น 5 สี หรือ 5 วรรณะ ได้แก่สีเขียว (พิกุล): เป็นวรรณะที่หายากที่สุดและมีค่านิยมสูงสุด มีสีเขียวอมดำคล้ายเม็ดมะขาม หรือสีปีกแมลงทับ มักมีผิวที่มันวาว
สีเหลือง (พิกุลแห้ง): มีสีเหลืองอมส้ม หรือเหลืองน้ำตาล คล้ายดอกพิกุลแห้ง เป็นวรรณะที่พบน้อยและมีค่านิยมสูงรองลงมา
สีแดง (ครั่ง): มีสีแดงเข้มคล้ายสีครั่ง หรือแดงอมส้ม มีคราบฝ้าราธาตุขึ้นปกคลุม
สีขาว (นวล): มีสีขาวนวล หรือขาวอมเทา เกิดจากการเผาที่อุณหภูมิค่อนข้างต่ำ
สีพิกุล: วรรณะออกสีน้ำตาลอมเหลืองหรือน้ำตาลไหม้ มีความเก่าและคลาสสิค ทุกวรรณะมักพบร่องรอยของ "ราดำ" หรือ "รากรุ" ซึ่งเป็นคราบไคลและเชื้อราที่เกาะติดอยู่บนผิวพระมานานนับร้อยปี ถือเป็นเอกลักษณ์สำคัญในการพิจารณาความแท้

พุทธคุณและค่านิยม
พุทธคุณของพระรอด เป็นที่ประจักษ์และเลื่องลือมาตั้งแต่โบราณกาล โดยเน้นหนักไปในด้าน:

แคล้วคลาดปลอดภัย: รอดพ้นจากภัยพิบัติ อุบัติเหตุ และอันตรายทั้งปวง สมดังชื่อ "พระรอด"
คงกระพันชาตรี: ป้องกันศาสตราวุธ มีด ฟัน แทง และปืน
เมตตามหานิยม: เป็นที่รักใคร่เอ็นดูของผู้คน เจ้านายเมตตา ผู้ใหญ่อุปถัมภ์
โชคลาภ: นำพาโชคลาภ เงินทอง และความเจริญรุ่งเรืองมาให้
อยู่ยงคงกระพัน: มีอายุยืนยาว ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ
ด้วยพุทธคุณที่ครอบคลุมทุกด้าน โดยเฉพาะเรื่องแคล้วคลาดอันโดดเด่น ประกอบกับความเก่าแก่ พุทธศิลป์ที่งดงาม และจำนวนพระที่พบไม่มาก ทำให้พระรอดมี ค่านิยมสูงที่สุด ในบรรดาพระเครื่องชุดเบญจภาคี สนนราคาหลักสิบล้านบาทขึ้นไป ขึ้นอยู่กับพิมพ์ทรง ความสมบูรณ์ และวรรณะ ยิ่งเป็นพระพิมพ์ใหญ่และวรรณะสีเขียวพิกุลที่สมบูรณ์สวยงาม ก็ยิ่งมีราคาสูงเป็นพิเศษ


ข้อควรระวังในการเช่าบูชา
เนื่องจากพระรอดเป็นพระเครื่องที่มีค่านิยมสูงลิบและเป็นที่ต้องการอย่างมาก จึงมีการทำเลียนแบบหรือพระปลอมออกมาจำนวนมากและฝีมือการปลอมแปลงก็พัฒนาไปมาก การเช่าบูชาพระรอดจึงต้องใช้ความระมัดระวังอย่างสูงสุด

ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้และประสบการณ์ในวงการพระเครื่องสกุลลำพูนโดยเฉพาะ
แหล่งเช่าบูชาที่เชื่อถือได้: เช่าบูชาจากเซียนพระหรือสมาคมพระเครื่องที่ได้รับการยอมรับ และมีหลักฐานการรับรองความแท้
ศึกษาพุทธลักษณะอย่างละเอียด: ทำความเข้าใจในพิมพ์ทรง เนื้อหามวลสาร สีวรรณะ รากรุ และธรรมชาติความเก่าของพระรอดอย่างถ่องแท้

สรุป
พระรอด ไม่ได้เป็นเพียงพระเครื่องโบราณที่สืบทอดมาจากอดีตอันไกลโพ้น แต่ยังเป็นงานพุทธศิลป์ชั้นสูงที่สะท้อนถึงศรัทธาอันแรงกล้าของบรรพชน และเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจที่มอบพุทธคุณด้านความรอดพ้นอย่างอัศจรรย์ การได้ครอบครองพระรอดแท้ๆ สักองค์ ถือเป็นสุดยอดปรารถนาและความภาคภูมิใจสูงสุดของนักสะสมพระเครื่อง และเป็นสิริมงคลอันยิ่งใหญ่ต่อผู้ที่ได้ครอบครอง